Pewnych rzeczy nie bardzo umiem zrozumieć; Polska znalazła się w tej sytuacji po Jałcie, 24 miliony Polaków zostało skazane na „współpracę z rządem” uznanym przez zachodnich aliantów, ale jeżeli ktoś ucieka, to musi kajać się jako rozczarowany komunista. [...]

Cóż mi zrobili Polacy? Składali stosy najbardziej absurdalnych donosów do władz amerykańskich, o czym dowiadywałem się od Amerykanów. Rezultat jest ten, że nie dostałem wizy, że jestem rozdzielony z rodziną od września 1950 roku, że urodził mi się syn (drugi), którego nie widziałem i że moja żona i dwoje małych synków umarliby z głodu, gdyby nie moi amerykańscy przyjaciele.

[...]

Napisałem do żony, że chcę, żeby moi synowie umieli po polsku, niech im opowiada o Litwie i Polsce, i o rzece Niewiaży, nad którą się urodziłem, ale niech pamiętają, że każdy Polak jest śmiertelnym niebezpieczeństwem i niech wiedzą, co Polacy zrobili ich ojcu.

7 stycznia

Wyjazd na drugą półkulę... Jakby symboliczny. Bo co gdziekolwiek po mnie? W Polsce moje nazwisko na pierwszym miejscu zabronień, aż dziw, jacy są zajadli, wszystkich prawie autorów emigracyjnych można wymieniać, mnie nie. [...] Mnie właściwie tylko Polska, jak wiecie, interesuje, powinienem tam pojechać, a nie pojadę – dlaczego nie, licho wie – ale przytułku tam to chyba dla mnie nie ma, narodowy to kraj, ot, być Wańkowiczem czy Mackiewiczem to co innego.

23 września

Proces Wańkowicza — tak jak wszystko, co zrobiono dla rozdmuchania sprawy „Listu 34” — obraca się całym swym ostrzem przeciw partii, szkodzi jej interesom, wzmaga, a nie zmniejsza, niechęć jeśli nie do ustroju, to do rządu i partii. A chyba chodzi im o coś przeciwnego. Okazuje się, że piątego w czasie tego zebrania Wańkowicz już był aresztowany. Prawdopodobnie Kliszko miał zamiar to powiedzieć, ale kiedy zobaczył, jaki jest nastrój sali, ograniczył się do ogólników.

A szkoda, że nie powiedział! W nastroju, jaki był — jedyną odpowiedzią byłby okrzyk: „Hańba!” i tupanie. […]

Myślę, że na Melu się nie skończy. Będą chcieli „skompromitować” i innych sygnatariuszy. W systemie policyjnym każdemu można dowieść wszystko. Ponawia się czas z anegdotki o uciekających z ZSRR „kobyłkach”. „Dlaczego uciekacie?” „Bo mają zabijać żyrafy!” — „Ale przecież wy nie jesteście żyrafami!” „Nie jesteśmy. Ale kto tego dowiedzie”.

Lecznica, 6 listopada 1964